W związku z nowym motu proprio "Traditionis Custodes" wydanym 16 lipca 2021 przez papieża Franciszka, w przestrzeni publicznej rozgorzały ożywione dyskusje na temat Mszy trydenckiej. Msza trydencka, to potoczna nazwa używana w odniesieniu do Nadzwyczajnej Formy Rytu Rzymskiego. Geneza tej formy liturgicznej sięga czasów starożytnych. Przez wieki była ona rozwijana i ulegała ewolucji. Na polecenie papieża Piusa V - Ryt Rzymski został uporządkowany i skodyfikowany w 1570 r. W wersji ujednoliconej wprowadzono go jako obowiązujący dla całego Kościoła Zachodniego. Do lat 70-tych XX wieku Msza trydencka była szeroko rozpowszechniona, aż papież Paweł VI wprowadził Nowy Mszał Rzymski. Owa reforma nie miała wpływu na ważność Mszy trydenckiej, ale sprawiła, że dość szybko została wyparta przez Nowy Mszał Rzymski.
Cechy charakterystyczne Mszy trydenckiej
Mszę trydencką odprawia się po łacinie, co symbolizuje trwałość i niezmienność wiary, a kapłan sprawujący Eucharystię jest zwrócony frontem do krzyża usytuowanego centralnie i uosabiającego Ukrzyżowanego. Tradycyjnie Mszę trydencką sprawowano tak, żeby była zorientowana na wschód: „Albowiem jak błyskawica zabłyśnie na wschodzie, a świeci aż na zachodzie, tak będzie z przyjściem Syna Człowieczego” (Mt 24,27). Z upływem czasu pozwolono na używanie języków narodowych i współcześnie fragmenty Mszy trydenckiej są odprawiane w językach narodowych np. czytania z Biblii. Charakterystyczny dla Mszy trydenckiej jest śpiew chóru gregoriańskiego. Występują momenty ciszy przeznaczone na skupienie modlitewne. Obowiązuje tekst modlitwy Eucharystycznej w Kanonie Rzymskim. Msza rozpoczyna się pokropieniem wiernych i modlitwą u stopni ołtarza. Dopiero po spowiedzi powszechnej kapłan śpiewając „Kyrie” wchodzi na ołtarz. Ofiarowanie ma rozbudowaną formę. Istotną rolę odgrywają ministranci, którzy stanowią pomost między kapłanem, a wiernymi. Struktura mszy trydenckiej wyróżnia się większą złożonością.
Co zmienia motu proprio "Traditionis Custodes”?
Papież Franciszek ograniczył możliwość korzystania z Mszy trydenckiej i anulował uprawnienia udzielone przez swoich poprzedników m.in. Benedykta XVI. Benedykt XVI był bowiem przekonany, że współdziałające formy liturgii mogą się nawzajem ubogacać. Mszy trydenckiej nie będzie można już odprawiać w kościołach parafialnych. Do jej odprawiania biskup musi wyznaczyć inne miejsce. To również biskup będzie miał kompetencje, żeby wydać zezwolenie na jej odprawianie. Dlatego kapłani, którzy do tej pory sprawowali Nadzwyczajny Ryt Rzymski, będą musieli się zwrócić do biskupa o pozwolenie na kontynuację tej działalności. Natomiast nowo-wyświęceni księża, nie tylko muszą wnioskować o zgodę biskupa na odprawianie Mszy trydenckiej, ale biskup przed podjęciem decyzji musi ją skonsultować ze Stolicą Apostolską.
Argumenty papieża za ograniczeniem Mszy trydenckiej
Zdaniem papieża Franciszka Msza trydencka przyczynia się do pogłębiania różnic w Kościele. Ograniczył Mszę trydencką z obawy, że ci, którzy popierają tę konserwatywną formę, jednocześnie odrzucają ustalenia II Soboru Watykańskiego z lat 1962-1965. Doszedł do wniosku, że ustępstwa na rzecz zwolenników przedsoborowej liturgii zostały wykorzystane do poszerzania luk, wzmacniania rozbieżności i zachęcania do nieporozumień w Kościele oraz blokują jego drogę. A to szkodzi Kościołowi i może narazić na niebezpieczeństwo podziału.